opinie
De toegenomen vrijheid om te kunnen
beslissen over leven en dood, brengt voor iedereen de last òm te kiezen
met zich mee. Voor de vanzelfsprekendheid van het leven kiezen, wordt
dan uitzonderlijk, eenzaam en zwaar, betoogt José Sanders.
Wat doet de beschikbaarheid en toegankelijkheid van euthanasie en prenatale tests met mensen?
SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij stelde onlangs (O&D, 15 februari)
dat christenen niet de enigen zijn die de waarde van het leven voorop
plaatsen en daarom bezwaar maken tegen ontwikkelingen zoals het breder
beschikbaar maken van euthanasie en de Niet Invasieve Prenatale Test
(NIPT). PT-test. D66-kamerlid Pia Dijkstra stelde daar tegenover (O&D, 22 februari)
dat het christenen vrij staat dit standpunt te huldigen, maar dat ze
daarmee niet het recht hebben progressieve en liberale denkers deze
beschikbaarheid te ontnemen. Waar Dijkstra aan voorbij gaat, en waar in
de brede discussie sowieso weinig aandacht aan wordt geschonken, is wat
de beschikbaarheid en toegankelijkheid van dergelijke 'tools' met mensen
- christenen, progressieve en liberale denkers of andersgezinden, doet.
Straks, als de wetgever het aanbieden van een NIPT voor alle zwangeren toegankelijk maakt, zal de verloskundige of gynaecoloog aan alle aanstaande moeders vragen: 'Wilt u aan de NIPT- test deelnemen, of niet?' Dè test, dat vooronderstelt: die test is er, voor mij, en dat is niet voor niks. Hoe zal ik me voelen als ik hem doe? En hoe als ik hem niet doe? Je kunt de test straks niet meer wegdenken: iedere vrouw zal een keuze moeten maken. Gezondheidswetenschappers weten dat kiezen tegen de test een gemarkeerde keuze zal zijn, want in andere landen leidt de beschikbaarheid meestal tot testen. Een negatieve testuitslag leidt meestal tot zwangerschapsafbreking. Het zal een opvallende keuze zijn om niet te willen weten, en zeker om te kiezen voor een kind dat (mogelijk) gehandicapt zal zijn.
Straks, als de wetgever het aanbieden van een NIPT voor alle zwangeren toegankelijk maakt, zal de verloskundige of gynaecoloog aan alle aanstaande moeders vragen: 'Wilt u aan de NIPT- test deelnemen, of niet?' Dè test, dat vooronderstelt: die test is er, voor mij, en dat is niet voor niks. Hoe zal ik me voelen als ik hem doe? En hoe als ik hem niet doe? Je kunt de test straks niet meer wegdenken: iedere vrouw zal een keuze moeten maken. Gezondheidswetenschappers weten dat kiezen tegen de test een gemarkeerde keuze zal zijn, want in andere landen leidt de beschikbaarheid meestal tot testen. Een negatieve testuitslag leidt meestal tot zwangerschapsafbreking. Het zal een opvallende keuze zijn om niet te willen weten, en zeker om te kiezen voor een kind dat (mogelijk) gehandicapt zal zijn.
Keuzevrijheid
Wat betekent voltooid? Hoe lang wil ik nog leven?
Als euthanasie ook beschikbaar is
voor mensen die weliswaar niet terminaal ziek zijn, maar wel hun leven
voltooid achten en niet meer verder willen leven, stelt dit simpele feit
aan iedereen die oud wordt de vragen: Is mijn leven voltooid? Wat
betekent voltooid? Hoe lang wil ik nog leven? En wat als ik niet meer
verder leven wil? Stoppen met leven is dan een keuze, maar verder gaan
met leven ook. Leven is niet meer vanzelfsprekend. Kun je nog wel kiezen
om verder te leven, als dit leven moeilijk wordt? Is leven nog iets
waard, als je bijna niets meer kunt of weet?
Mensen een mogelijkheid of keuze aanbieden, en hen op die mogelijkheid of keuze wijzen, is niet zonder consequenties. Cognitieve wetenschappers weten dat de ene keus noemen, de andere automatisch oproept. Tegenover de vrijheid van een groep hoogopgeleide, autonome, liberaaldenkende mensen die goed voor zichzelf kunnen opkomen, ontstaat zo een verplichting om te kiezen voor hen die dit anders misschien niet zouden hebben gedaan, of die geconfronteerd worden met opties waar ze anders niet opgekomen zouden zijn.
Mensen een mogelijkheid of keuze aanbieden, en hen op die mogelijkheid of keuze wijzen, is niet zonder consequenties. Cognitieve wetenschappers weten dat de ene keus noemen, de andere automatisch oproept. Tegenover de vrijheid van een groep hoogopgeleide, autonome, liberaaldenkende mensen die goed voor zichzelf kunnen opkomen, ontstaat zo een verplichting om te kiezen voor hen die dit anders misschien niet zouden hebben gedaan, of die geconfronteerd worden met opties waar ze anders niet opgekomen zouden zijn.
Ideale wereld
Zwangerschap wordt verzwaard met keuzes en het levenseinde met vragen over wat leven waard is voor jezelf, maar ook voor naasten
Natuurlijk, in een meer ideale wereld zouden mensen elkaar helpen het leven te dragen zoals het zich aandient: gehandicapt, kort, of (te) lang. Maar de wereld is niet ideaal en autonome keuzedwang is een onontkoombare ontwikkeling. Naarmate mensen autonomer hun keuzes maken, zijn zij zelf meer verantwoordelijk voor de gevolgen ervan. Voor de vanzelfsprekendheid van het leven kiezen wordt dan apart, en misschien ook eenzaam en zwaar.
Willen we dat? Laten we samen serieus nadenken over hoe we dit soort keuzes inrichten, en hoe we over die keuzes willen communiceren, want ook dat is niet vrijblijvend.
In een wereld zo perfectionistisch als de onze werpt De Finse Postcode een blik in de nabije toekomst. Het is een toekomst waarin de man in het leven van een vrouw een bijrol vervult. Het is een geheimzinnige wereld. Hoe kan deze geheimzinnige wereld bestaan? Wie houdt deze schaduwwereld in stand? Is dit de wereld waarin we morgen wakker willen worden?
'De Finse Postcode' is een geregistreerde handelsnaam van HQ/e.
